Đào phai xứ Lạng – Lạng Sơn

Giữa đất trời thoáng đãng, nền trời xanh nhạt, núi xanh lam, sắc hồng của đào phai càng làm cho bức tranh thiên nhiên thêm hoàn mỹ, sống động. Nào ai cắt nghĩa vì sao lại gọi là “đào phai”, khi những cánh đào cứ phớt hồng như má thiếu nữ thế!…

Khi ở Nhật Tân, những nụ đào còn bé xíu trên thân cành nâu sẫm trong giá rét thì ở xứ Lạng, đào phai đã nở trên khắp các nẻo đường, đèo dốc, cho mùa Xuân đến sớm với muôn nhà! Đã quen thuộc với sắc thắm của đào Nhật Tân, chẳng mấy khi ngắm đào phai ở chợ hoa những ngày giáp Tết, tôi đã hết sức thú vị trước vẻ đẹp của những cây đào phai trên núi rừng; giữa đất trời thoáng đãng, nền trời xanh nhạt, núi xanh lam, sắc hồng của đào phai càng làm cho bức tranh thiên nhiên thêm hoàn mỹ, sống động. Nào ai cắt nghĩa vì sao lại gọi là “đào phai”, khi những cánh đào cứ phớt hồng như má thiếu nữ thế! Chợt nhớ anh kể “ngày xưa, cha anh lên xứ Lạng, say “bầu rượu, nắm nem” của cô gái dịu hiền, hồn nhiên có đôi mắt đẹp trong sáng, long lanh như sao sớm. Cô gái ấy là mẹ anh”.

Tôi nhìn ảnh mẹ trên bàn thờ, hình dung mẹ xinh tươi trong bộ váy áo chàm cùng cha đi hội, hát sli, hát lượn giữa rừng đào phai. Giờ thì cây đào phai xứ Lạng bị mất dần dần theo nhịp độ “công nghiệp hoá” và đang trở thành “của hiếm” trên các đường phố, các di tích thắng cảnh của thị xã. Nhưng ở các bản làng, từ Na Sầm lên Cao Lộc, xuống Hữu Lũng, đào phai vẫn sáng bừng trước cửa những nếp nhà đơn sơ, lá chen hoa rực rỡ, tươi non, chào đón nàng Xuân trở về. Trên mỗi nẻo đường xứ Lạng, ngắm đào phai, uống rượu núi Mẫu, nghe đàn tính, hát then, tôi mới thấy rõ cái chất hồn nhiên, yêu ca hát, sống hoà điệu với thiên nhiên, yêu thương nhau hết lòng, vươn tới vẻ đẹp trong trẻo, hiền hoà, giản dị chứ không phải vẻ đẹp đăng đối, khuôn sáo… thể hiện trong cả nghệ thuật thẩm mỹ ước mơ và đời sống thiết thực hằng ngày của người Tày – văn hoá Tày, ở xứ Lạng – xứ thơ – xứ say. Mới hay, mùa Xuân lên xứ Lạng ai cũng say người, say cảnh mà “mãi vui quên hết lời em dặn dò” là thế!…

Tạm biệt xứ Lạng, về Hà Nội ngắm đào phai, vẫn thấy thiếu cái “hồn”. Các nhà trồng đào đã cung phu tạo thế cho những cây đào phai cao gần 2m, dáng rồng uốn lượn. Rồi đem đến chợ hoa Hàng Lược, Hàng Đậu, bày cả dãy, ai “mê” thì ôm cả bầu mang về trồng. Đào phai “xuống núi” chung sống với người “dưới xuôi” đã lâu lắm rồi, và mọi người đã quen với hình dáng là cành đào phai xum xuê hoa lá. Nay thì đào phai cũng hoá rồng; nhưng đào phai chỉ thật đẹp khi nó giản dị, chợt thèm trở lại xứ Lạng để thưởng thức đào phai giữa thiên nhiên tươi đẹp.